10 listopada 2012

Zabytki Lwowa: Cmentarz Orląt Lwowskich we Lwowie - przewodnik, historia, opis, mapa, zdjęcia i wideo

Kto raz był we Lwowie, tego nie trzeba przekonywać, że jest to miasto wyjątkowe, urzekające na swój sposób wszystkich, a w szczególności Polaków. Jednym z najważniejszych dla nas miejsc w nim jest Cmentarz Obrońców Lwowa we Lwowie, popularnie zwany również Cmentarzem Orląt Lwowskich na którym pochowano prawie 3 000 żołnierzy, z czego większość to Orlęta Lwowskie, czyli młodzież szkół średnich i wyższych, która oddała swoje życie za Lwów.

Przez Polaków cmentarz ten, wchodzący w skład Cmentarza Łyczakowskiego, nazywany jest miejscem świętym - campo santo. Przez lata historii niszczony i dewastowany, w końcu kilkanaście lat temu odzyskał swój blask i należną mu chwałę - nie odbyło się to jednak bez kontrowersji. Dziś w każdym razie stanowi obowiązkowy punkt na trasie zwiedzania Lwowa.


Cmentarz Obrońców Lwowa we Lwowie jest to autonomiczna część cmentarza Łyczakowskiego we Lwowie, który zajmuje odrębne miejsce - stoki wzgórz od strony Pohulanki. Znajdują się na nim mogiły uczestników obrony Lwowa i Małopolski Wschodniej, poległych w latach 1918–1920 lub zmarłych w latach późniejszych. Jest to cmentarz typu wojskowego, na którym obecnie nie przeprowadza się więcej pochówków.

Powstanie cmentarza wiąże się z walkami o Lwów - zarówno podczas wojny polsko - ukraińskiej w 1918, jak polsko - bolszewickiej. Po wygaśnięciu walka postanowiono ekshumować poległych, którzy do tej pory byli często chowani na prowizorycznych cmentarzach w pobliżu miejsc walk. Ekshumowane ciała przeniesiono zatem na specjalnie wydzielony obszar, przylegający od strony Pohulanki do cmentarza Łyczakowskiego. W 1921 roku, towarzystwo Straż Mogił Polskich Bohaterów, po zgromadzeniu odpowiednich funduszy rozpisało konkurs na mauzoleum obrońców Lwowa, którego laureatem został student Wydziału Architektury Politechniki Lwowskiej Rudolf Indruch.

 
Wybudowany cmentarz składał się z stojącej na najwyższym wzniesieniu kaplicy (zastąpiła ona pierwotną drewnianą, wzniesioną na miejscu obecnego Pomnika Chwały, jeszcze podczas walk o Lwów), katakumby rozłożone poniżej niej oraz monumentalnego Pomnika Chwały z trzema pylonami oraz łączącą je kolumnadą z dwunastoma kolumnami (do czasu zniszczenia jej przez sowieckie czołgi w 1971). Katakumby leżą poniżej kaplicy i schodzi się do nich szerokimi, kamiennymi schodami. W ośmiu ich kryptach spoczywa 72 bohaterów, których ekshumowano z różnych odcinków frontu polsko-ukraińskiego. 

Jeśli chodzi o pomnik lotników amerykańskich, to upamiętnia on amerykańskich lotników, którzy utworzyli  7 Eskadrę Myśliwską, na cmentarzu pochowanych jest trzech lotników z łącznie siedemnastu biorących udział w walkach o Lwów. Pomnik Lotników amerykańskich ufundował Związek Narodowy Polski z Chicago a odsłonięto go uroczyście 30 maja 1925 roku. W roku 1971 pomnik, jak większość cmentarza, został zniszczony przez czołgi i inny ciężki sprzęt Armii Czerwonej. W trakcie odbudowy cmentarza odrestaurowano go i umieszczono na dawnym miejscu. 


Przy prawym skrzydle katakumb wznosi się pomnik ku czci Francuzów poległych i zmarłych w obronie Polski. Początkowo na Cmentarzu Obrońców Lwowa spoczywało 17 Francuzów, między nimi 9 oficerów, dwóch kaprali i sześciu szeregowców. Z czasem ich zwłoki - na prośbę rodzin - przewieziono do Francji, tak że na cmentarzu lwowskim pozostały tylko szczątki szeregowca Jeana Larouet, złożone pod płytą grobową pomnika. Nad nią napis: "Szeregowiec 57 Pułku P. Jean Larouet ur. w Sigolens-Gironde 1899 r. † 14 stycznia 1920".  Po bokach kamiennej figury znajdują się nazwiska 16 Francuzów. Pomnik przedstawia wykutego w kamieniu piechura francuskiego, opartego o karabin, z gałązką wawrzynu. 

Mogiła Pięciu Nieznanych z Persenkówki znajduje się tuż przed Pomnikiem Chwały i kryje ona zwłoki pięciu nieznanych żołnierzy, którzy w obronie Lwowa zginęli na Persenkówce. Na górnej jej powierzchni wyobrażony jest miecz, oraz daty "1918–1920", wykonane z brązu. Od strony Pohulanki widnieje na pionowej ścianie płyty napis: "Mogiła zbiorowa", czoło płyty opatrzone jest napisem: "Nieznanym bohaterom, poległym w obronie Lwowa i Ziem Południowo-Wschodnich".


Poniżej Kaplicy Obrońców Lwowa i Katakumb wzniesiono z kamienia polańskiego monumentalny Pomnik Chwały. Miał on kształt wielkiej, łukowej gloriety (12 kolumn), wypukłej w kierunku pagórkowatej Pohulanki.  Wejścia doń od południa strzegły dwa kamienne lwy, z których jeden miał na tarczy napis: "Zawsze wierny", drugi zaś: "Tobie Polsko". Nad sklepioną bramą środkową, ku której zbiegały się oba skrzydła kolumnady, wyryto łaciński napis: "Mortui sunt ut liberi vivamus" (Polegli, abyśmy żyli wolni).

Po II wojnie światowej Cmentarz Orląt Lwowskich był regularnie grabiony i niszczony - rozbito pomniki żołnierzy amerykańskich i francuskich, a w katakumbach, na których nadbudowano dodatkowe piętro, umieszczono garaże i zakład kamieniarski. Przez część cmentarza poprowadzono drogę. Ostatecznej dewastacji dokonano w latach siedemdziesiątych, kiedy to 25 sierpnia 1971 roku przy pomocy czołgów i maszyn budowlanych Armi Czerwonej zniszczono kolumnadę Łuku Chwały, ostrzelano napisy na pylonach, zrównano z ziemią półkoliście ułożone na tarasach groby, a kamienne lwy, które stały niegdyś przed łukiem triumfalnym, przewieziono na rogatki miasta. W katakumbach w 1975 roku umieszczono zakład kamieniarski.


Wyświetl większą mapę

Sytuacja zniszczenia i dewastacji trwała do roku 1989, kiedy to dzięki pracownikom polskiej firmy Energopol, którzy w ramach swojego wolnego czasu zaczęli porządkować teren zdewastowanego cmentarza. W grudniu 2001 roku władze Polski i Ukrainy zawarły porozumienie o kształcie cmentarza, a 24 czerwca 2005 z udziałem prezydentów Rzeczypospolitej Polskiej - Aleksandra Kwaśniewskiego i Republiki Ukrainy - Wiktora Juszczenki oraz zwierzchników dwóch katolickich obrządków Lwowa: łacińskiego i greckokatolickiego odbyło się uroczyste otwarcie odbudowanego cmentarza.

Do cmentarza dojechać można tramwajem nr 7 lub 2. Wysiadamy na przystanku Piekarska (pierwszy po zjeździe z ul. Łyczakowskiej). Wstęp na cmentarz kosztuje 3 hrn. Tyle samo - zezwolenie na fotografowanie, choć w praktyce można fotografować nie kupując zezwolenia. Adres cmentarza to ul. Miecznikowa 33 (dawniej ul. św. Piotra). Źródło informacji: www.wikipedia.pl
 
Polecam również:

1 komentarz:

  1. Byłam już na nim 2 razy i za każdym razem mnie wzrusza...Jest taki dumny w swej prostocie.

    OdpowiedzUsuń