31 marca 2013

Portugalia: Tradycje i zwyczaje wielkanocne


wielkanoc portugalia zwyczaje i tradycje
Wielkanoc w Portugalii to nie tylko zające i jajka, gdyż tradycje i zwyczaje wielkanocne Portugalii są bogate w odwieczne tradycje i rytuały wpisujące się w chrześcijański rok liturgiczny. Obchody Wielkanocny w Portugalii zawsze za to zawierają folar, czyli słodkie lub słone pieczywo, często z gotowanym jajkiem w środku co symbolizować ma zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Portugalczycy nie znają za to tradycji związanej z lanym poniedziałkiem.

Jak wyglądają obchody Wielkanocny w Portugalii, czym różnią się od tradycji wielkanocnych w Polsce, co gości na portugalskich stołach, czy i kiedy daje się prezenty? Zapraszam do tekstu, który prezentuje tradycje i zwyczaje wielkanocne w Portugalii.


Jak już wspomniałem na początku portugalska Wielkanoc to zawsze pieczywo folar, do tego dochodzi oczywiści narodowa specjalność Portugalczyków, czyli dorsz, który jest jedzony w Wielki Piątek i Wielką Sobotę, a to ze względu na tradycje nie jedzenia mięsa, aż do obchodów zmartwychwstania Jezusa, które to obchodzone są w Niedzielę  Wielkanocną. Wielkanocna niedziela w Portugalii zawsze jest powiązana z zapachem pieczonej jagnięciny, która to króluje w tym dniu na portugalskich stołach. 

Wielki Tydzień w Portugalii

Portugalczycy świętują i celebrują Wielki Tydzień, który kończy czterdziestodniowy okres postu, na różne sposoby, w zależności od regionu i miasta. W szczególności na obszarach wiejskich tradycje świętowania Wielkiego Tygodnia są bardzo żywe. Okres ten rozpoczyna się w Niedziele Palmową - tradycja w Portugalii nakazuje, by w tym dniu chrześniacy podarowali swoim chrzestnym gałązkę oliwną, kwiaty lub nawet słodycze, takie jak migdały lub czekoladki wielkanocne. Na drzwiach mieszkań w tym czasie wiesza się krzyże ozdobione kwiatami, a czasami kolorowe chusty.

W Wielki Czwartek, na północny Portugalii, w mieście Braga, odbywa się rytuał nazywany lava-pés, czyli mycie stóp. Wtedy to arcybiskup Brag myje nogi dwunastu osób, które reprezentują dwunastu apostołów. Uroczystość ta odbywa się przed Mszą Wieczerzy Pańskiej - po portugalsku Missa da Ceia do Senhor - która odbywa się zawsze w najważniejszej katedrze w mieście. Zwyczaj mycia stóp jest rozpowszechniony nie tylko w Bradze, ale we wszystkich, religijnych, miastach i miasteczkach północnej Portugalii. 

Wielki Piątek i Wielka Sobota - tradycje i zwyczaje wielkanocne w Portugalii

Wielki Piątek, to po Niedzieli Wielkanocnej, najważniejszy dzień w portugalskiej tradycji obchodów Wielkanocny. Tradycja mówi, że wierni w tym dniu powinni powstrzymać się od jedzenia mięsa. Zamiast mięsa w tym dniu Portugalczycy wybierają zatem ryby, w szczególności dorsza, który jest narodową potrawą Portugalii. Co ciekawe - zwyczaj jedzenie dorsza w Wielki Piątek jest tak mocny w Portugalii, że jest on praktykowany nie tylko przez wierzących, ale również przez niepraktykujących katolików.

W Wielki Piątek można zobaczyć wiele procesji pokutnych, które odbywają się praktycznie w całym kraju, a mają one różną formę - od łagodnych i tradycyjnych, po czasami bardzo nowatorskie, odważne i bardzo kolorowe. Najczęściej procesji przyjmują formę Drogi Krzyżowej (Via Crucis). W jednym z miast - Sardoal w środkowej Portugalii - na czas uroczystości gasną wszystkie światła miasta, a mrok rozświetlają wyłącznie tysiące świec niesionych przez ludzi.


Wielka Sobota, czyli po portugalsku Sábado de Aleluia, to ostatni dzień Wielkiego Tygodnia. Jest to tradycyjnie dzień refleksji przed Niedzielą Wielkanocną, kiedy pierwsza msza mająca upamiętnić zmartwychwstanie Chrystusa - Vigilia Pascal - odbywa się w sobotną noc. W Portugalii nie ma zwyczaju święcenie pokarmów w Wielką Sobotę, dlatego nie zobaczymy tutaj osób z udekorowanymi koszyczkami. Uroczystości takie są organizowane, jednak są one skierowane do mniejszości narodowych zamieszkujących ten kraj. W niektórych regionach Portugalii zachował się zwyczaj tzw. "pogrzebu dorsza", który polega na tym, że w tym dniu mężczyźni pieką największy kawałek dorsza, jaki uda im się zakupić w sklepie, następnie się go zjada z chlebem kukurydzianym i winem, a na koniec zbiera się wszystkie ości i pozostałości po rybie, które zamyka się w skrzynce, którą następnie zakopuje się w ziemi. Ma to symbolizować koniec postu, koniec wyrzeczeń. 

Niedziela Wielkanocna w Portugalii

W Niedzielę Wielkanocną jedną z tradycji portugalskich, praktykowaną w niektórych regionach kraju, jest wizyta księdza lub proboszcza, który błogosławi całe domostwo i zawsze zamienia kilka słów z parafianami. W zamian za odwiedziny kościelny orszak od każdego domu otrzymuje mały prezent, w postaci wielkanocnego pieczywa folar. Na stołach gości tradycyjnie jagnięcina, a dzień ten jest przeznaczany na spędzenie czasu z rodziną i celebrowanie końca postu oraz zmartwychwstania Chrystusa. Śniadanie wielkanocne nie jest tak popularne, jak w Polsce, zamiast niego praktykuje się wczesny, świąteczny lunch.

Wielkanocny poniedziałek w Portugalii nie jest dniem wolnym od pracy. Jest to normalny dzień roboczy. Również nie znana w Portugalii jest tradycja oblewania się wodą.

Specjalne jedzenie i słodycze na Wielkanoc w  Portugalii

W Portugalii przetrwało wiele pogańskich tradycji, które zaadoptowanie lub zasymilowane przez chrześcijaństwo przetrwały do dnia dzisiejszego, podobnie, jak ma to miejsce w Polsce. Mamy zatem świątecznego królika, związanego z ideą płodności, są jajka, które jednak najpopularniejsze są w wśród najmłodszych, w szczególności jeśli są czekoladowe. 

Już na kilkanaście dni przed Wielkanocną w sklepach można kupić migdały pod różnymi postaciami: w polewie czekoladowej, w grubym cukrze, prażone, kolorowo lukrowane i glazurowane. Goszczą one w każdym portugalskim domu, bardzo często stanowiąc również prezenty wielkanocne. Dlaczego akurat migdał? Migdał w Chrześcijaństwie jest symbolem Jezusa, którego boskość ukryta jest pod powłoką człowieczeństwa. Sama budowa migdała tłumaczy te analogię - pod bardzo twardą łupinką kryje się znakomity owoc.

Obok migdałów wielkanocnym specjałem Portugalii jest pieczywo folar. Jest to świąteczny placek, z którym wiąże się kilka znaczeń. Tradycja pieczenia tego ciasta tkwi w zwyczaju obdarowywania, solidarności i współistnieniu, mocno zakorzenionych w społeczeństwie portugalskim. Folar piecze się z jaj i mąki pszennej, a na wierzch kładzie się gotowane jajko. w różnych regionach Portugalii pieczywo to przyjmuje rozmaite formy  może być słodkie, bogate w bakalie, nadziewane wieprzowiną, cielęciną, szynką lub drobiem. Dla przykładu w Algarve folar składa się z kilku warstw, stopione cukru i cynamonu. 

Polecam również:

Brak komentarzy:

Prześlij komentarz